Inleiding
Tijdens de tweede Wereldoorlog verandert het onderwijs snel. Er komen steeds meer lesuren Duits bij en er komen NSB’ers voor de klas te staan. De meeste scholen blijven in eerste instantie open, maar later in de oorlog sluiten veel scholen hun deuren, bijvoorbeeld omdat er geen verwarming meer is of omdat de school bezet is. Joodse kinderen worden langzaam uitgesloten. Eerst worden zij uit hun klas gehaald, op aparte scholen gezet en uiteindelijk afgevoerd naar de concentratie- en vernietigingskampen.
 
In de klas
Bij de keuze van nieuwe leraren krijgen NSB’ers voorrang. Sommige schoolboeken worden verboden of veranderd, omdat er dingen in kunnen staan waar de NSB’ers het er niet mee eens zijn. En het  aantal verplichte uren Duits wordt uitgebreid. Veel kinderen zijn hier op tegen, maar veel macht om het te veranderen hebben ze jammergenoeg niet.

Er zijn veel moppen en liedjes waarin de nazi’s worden bespot. NSB-kinderen en NSB-leraren worden vaak gepest. Door de verandering van de samenleving neemt in de loop van de bezetting het aantal spijbelaars toe. De laatste oorlogswinter moeten veel scholen sluiten vanwege gebrek aan brandstof.


“Joodsche” leerlingen
Joodse leerlingen kregen het zwaar in de tweede wereldoorlog. Aan het begin van de tweede wereldoorlog hadden de joodse leerlingen nog niet zo’n last van het feit dat joden, volgens Hitler, een lagere stand hadden in de samenleving.  Maar helaas kwam daar na een tijdje verandering in. Joodse leerlingen werden van school gestuurd en werden vervolgens afgevoerd naar concentratie- en vernietigingskampen.

Hiernaast zie je een brief aan de joden van alle scholen in Leeuwarden. In deze brief wordt gezegd dat alle joodse leerlingen per 1 september 1941 van hun scholen verwijderd moeten worden. In de brief wordt ook uitgelegd hoe de schoolleiding joden kan herkennen. Op scholen werd dus heel streng gekeken of er absoluut geen joden meer waren, waardoor het lastig werd om jezelf nog te redden als jood.

Een brief aan de Rotterdamse jeugd
Hiernaast zie je een afbeelding met een brief voor Rotterdamse mannelijke jeugd vanaf 16 jaar. In deze brief wordt verteld dat tot nu toe de schoolgaande jeugd nog gespaard kon worden voor arbeidsinzet. Daarna staat er dat dit niet langer mogelijk is, omdat Rotterdam mensen nodig heeft voor werkzaamheden binnen de gemeente. Dit komt natuurlijk, omdat er veel mensen nodig zijn voor het leger om de Duitsers te bestrijden, waardoor er een tekort is aan mensen die nodig zijn in de gemeente zelf.
(Door Janne Brugmans)